Паранойя туралы жалпы ақпарат
Паранойя (гр. Παράνοια — «есі ауысу», жындану» дегенді білдіреді) — сирек кездесетін созылмалы ауру және көбінесе ересек жастан пайда болатын психоздың бір түрі. Ауру науқастың логикалық түрде құрылған монотематикалық жүйелі саңдырақ идеяларының біртіндеп дамуымен сипатталады.(басында өте жоғары бағаланған идеялар болуы мүмкін). Ал шизофрениядан айырмашылығы, жағымсыз симптомдар мен өзгерістердің дамуы байқалмайды. Шизофрения ауруы туралы мына жерден оқи аласыз: Шизофрения ауруының себебі мен салдары
Жеке тұлғада апатия, эмоциялық дефекттер және энергиялық потенциалының төмендегені білінбейді. Психозы бар басқа науқастарға қарағанда паранойк адамдар мақсатты, реттелген, дәйекті және белгілі бір дәрежеде болжамды іс-әрекеттерімен ерекшеленеді. Паранойиямен ауыратын науқастар әдетте барлық заттарға күдікпен қарайды. Классикалық көзқарас бойынша, паранойиямен ауыратын адамдар денсаулығы жоқ күдікпен, кездейсоқ оқиғаларда жаулардың айла-амалдарын көруге, басқа логикалық ойлауды сақтай отырып, өздеріне қарсы күрделі теорияларын құруға бейімділікпен сипатталады. Паранойия — бұл созылмалы ауру, өршу кезеңдері және клиникалық белгілердің төмендеуі.
Тарихы
«Паранойя» терминін 1863 жылы Карл Людвиг Кальбаум енгізген. Эмиль Крепелин 1912-1915 жылдар аралығында Паранойяны парафрения мен психогенді клерикализм жағдайларын қоспағанда, дербес ауру түрі деп сипаттаған. Ұзақ уақыт бойы паранея классикалық психиатрияда тәуелсіз психикалық бұзылыс ретінде қарастырылды. Кеңестік және ресейлік психиатрлар параноидтық синдром мен паранойдық саңдырақтарды жеке қарастырғанды жөн көрді. Алайда, Василий Гиляровский паранойдтық белгілермен сипатталатын аурулардың тек аз бөлігі паранойға қатысты деп жазған. Паранойияның себептері, сонымен қатар басқа эндогендік психопатологиялық бұзылулар белгісіз.
Пайда болу себебі
Аурудың нақты пайда болу себебі белгісіз. Бірақ пайда болуға әсер ететін бірнеше факторлар бар. Оларға мыналар жатады: адамның жасы(көбінесе қарт адамдарда жиі кездеседі), ми тамырларының зақымы, атеросклеротикалық ауру сипаты. Альцгеймер, Паркинсон және Хантинктон ауруымен ауыратын науқастарда жиі кездеседі. Кейбір дәрі-дәрмектер, алкогольге тәуелділік, есірткіге тәуелділік осы бұзылыстың пайда болуының катализаторы бола алады.
Паранойя ауруының белгілері
Науқастың барлық зейіні мен уақыты белгілі бір идеяға шоғырланған болып табылады. Көбінесе науқастар әр түрлі жерлерден қастандық күтуден болады. Ауру адам тіпті туыстарына және достарына сенімсіздік білдіреді. Сыни көзқарасқа ренжіп агрессия танытуы мүмкін. Қоғаммен және басқалармен қарым-қатынас жасамауға тырысады. Негізгі мақсаты ең басты идеясын іске асыру болып табылады. Науқас өмір салтын, әлеуметтік мәртебесін және қоршаған ортасын өзгертеді. Жеке адамның физикалық және ақыл-ой белсенділігі айтарлықтай төмендейді, шындықты қабылдау мен ойлау бұзылады, галлюцинациялар пайда болады. Әдетте ауру созылмалы сипаттқа ие.