Теннис тарихы
Теннис спортын кейбір тарихшылар ежелгі Мысырда пайда болған деп есептейді. «Ракетка» сөзі араб тілінен «рахат» сөзінен шыққан деп есептеледі. Бұл қолдың алақаны дегенді білдіреді екен. Басқа тарихшылардың ойынша теннис 11-12 ғасырда Франциядаға монахтар теннисті ойлап тапқан дейді.
Теннис кәсіби спорт түрі ретінде алғашқы ірі теннис клубы құрылған кезде 1872 жылы пайда болды. Алғаш рет үлкен теннисті Лимингтон курортының көгалдарында португалиялық трейдер Хоа Перейра, доктор Фредерик Хейнс және Уэсли Томкинс ойнады. Содан осы спортқа арнайы ереже орнатылды.
1873 жылы тенннистің ережесін ағылшын офицері Уолтер Клоптон Уингфилд ойлап тапқан. Бұл спорттың болашағы бар екен білген офицер тенннисті паттентеген. Бірақ біраз уақыт бойы адамдар бұл ойынды қалай ойнау керек екенін білмеді. Негізі ойын ережесін «Сфаристика» деп аталатын ежелгі грек ойынынан алған. (грек тілінде — «Ball game»). Алғашқы ойыншылар бұл ойынды көгалдағы спорт деп атаған.
Tennis «Корольдік теннис» деп те аталады. Ортағасырлық Францияда ол өте танымал болды. тіпті әсіресе роялықтар. Орта ғасырда ол Ұлыбританияда кең тараған, әсіресе Генри VIII кезінде. Тарихшылардың айтуынша, көптеген теннис терминдері француз сөздігінен алынған.
«Тennis» «tenez» («tenir» — француз тіліннен ұстау,лақтыру ). Спортшылар допты ұрғанда «tenez!» деп айқайлады.
«Deuce» — француздық «deux le jeu» сөзінен шыққан, бұл «дәл», яғни «тең» дегенді білдіреді. Ойынның осы сатысында ұпай саны тең.
Шотты басқару 15-30-40 квинцтен, трентадан және кванттықтан келеді. Бұл француз тіліндегі сағаттық өлшемдер.
Алдымен допты қойдың жүнінен жасалған, және оған құм,ағаш үгінің қосқан. Кейінірек олар арнайы допты ойлап табады.
Теннис спортының әлемге тарауы
АҚШ-та ойын Мэри Эвингтің арқасында пайда болды. Бірінші теннистік матч 1874 жылы Staten Island-да крикет пен бейсбол клубтарында өткізілді.Әуесқой чемпионатар Universal English Tennis and Cricket Club — Уимблдон (1877 жылы — ер, 1884 жылы — әйелдер) соттарында өтті.
1900 жылы тennis бойынша халықаралық командалық турнир өтті. Ол тенниске көбірек әлемдік назар аударатын Дэвис Кубогы болды. 1963 жылы Дэвис кубогының баламасы болған әйелдер арасындағы федерация кубогы турнирі өтті. Бұл екі чемпионат теннистің беделін көтерді.Ойын үлкен табыс әкеле бастаған кезде, өткен ғасырдың 20-шы жылдарында көптеген әуесқой ойыншылар кәсіби турға қосылды.
XIX ғасырдың соңына қарай үлкен тennis Англия колонияларына, әсіресе Австралияға, содан кейін бүкіл әлемге тарады. Америка Құрама Штаттарында теnnis ережелері үнемі өзгергендіктен, 1881 жылға дейін Құрама Штаттарда теnnis қауымдастығы (USTA) құрылды. Қауымдастық теnnis ережесін, турнирдің параметрлерін стандарттады. Қауымдастықтың қолдауымен жыл сайын Ньюпорт қаласында жыл сайынғы ерлер арасындағы жарыстар (1881) өткізілді. Әйелдер арасындағы жарыс алғаш рет 1887 жылы Филадельфияда өткізілді. 1968 жылы чемпионат U.S.Open деп өзгертілді және Нью-Йорктегі ұлттық теnnis орталығында болды.
ХХ ғасырдың басында теннистен ең ірі турнирлер Уимблдон мен U.S.Open болды. 1968 жылдан бастап үлкен теннистің жаңа дәуірі басталды. Кәсіпқойлар да, әуесқойлар да ірі жарыстарға қатыса бастады.
1971 жылы Әйелдердің кәсіби туры (WTA) құрылды. Кәсіби теnnis турнирлері 1988 жылдан бері Олимпиада ойындары сияқты танымал бола бастады.
Турнирлер тарихы
ХІХ ғасырдың соңында теннистің танымалдылығы 1896 жылы алғашқы Олимпиада ойындарына енгенімен дәлелденді. Бірінші теннис бойынша Олимпиада турнирінде ерлер арасында және жұптық ерлер арасындағы екі медаль жиынтығы ойнатылды. Төрт жылдан кейін теnnis турнирінде әйелдер тарихындағы алғашқы Олимпиадалық медальдар жиынтығы өтті. Сол Олимпиада аясында аралас жұптардың алғашқы олимпиадасы да өткізілді.
Соғыс алдындағы әлем теннисінде АҚШ, Ұлыбритания, Франция және Австралияның үстемдігі осы елдерде өткен турнирлердің ең беделді болғандығына әкелді. Үлкен төрт турнир — Уимблдон турнирі, АҚШ чемпионаты, Франция чемпионаты, 1891 жылдан бері өткізілді.
Теnnis ұйымдары, әсіресе Халықаралық теннис федерациясы (МФТ) әлемдегі ойынды танымал ету үшін үлкен күш жұмсайды. 2009 жылы ғана МФТ және Үлкен «Дулыға Даму» қоры әлемдегі теннистің дамуына 3,5 миллион доллардан астам қаржы бөлді. Олимпиадалық ынтымақтастық қайраткері 400 мыңнан астам соманы сыйға тартты.
Бұл ұйымдар бүкіл әлем бойынша 25 аймақтық теnnis жарыстарын өткізуге, оның ішінде Африка жастар чемпионатына қолдау көрсетті. 23 жыл ішінде МФТ және Үлкен Дулыға Даму қоры әлемдегі теннистің дамуына 71 миллион доллардан астам қаржы жұмсады. МФТ әлемнің жүзден астам елдерінде өтіп жатқан 350-ден астам жастар турнирінің өз циклін қолдайды. МТФ жасөспірімдер турнирлеріне он мыңға жуық жас теннисші қатысады. Халықаралық теннис федерациясының қолдауымен 37 мемлекетте теннисші мүгедектерге арналған 150 турнир өткізіледі.