Қара құрдым — бұл ғаламдағы ең жұмбақ заттардың бірі. Тығыз болғаны соншалықты басқа гравитациялық күшке,сәулеге ештеңеге айналасына шығуға жол бермейді. Физиктер миллиондаған немесе миллиардтаған күн сәулесінің массасы бойынша кішкентайдан супермассивке дейін көптеген қара құрдымдарды тапты. Оқиға көкжиегінің (горизонт событий) маңызды ерекшелігі сәулені өткізбейді. Сонымен қатар оқиға көкжиегі кеңістікте шекара пайда болуына алып келеді.
Қара құрдым мен кеңістік
Қара құрдымға жақындағанда, көптеген қызықты жағдайлар пайда болады. Кейбір физикалық теория бойынша, қара құрдымның ортасына жетсе,адам уақыт шекерасына тап болады екен. Эйнштейннің жалпы салыстырмалылық теориясы бойынша, уақыт кеңістікте әр түрлі болады.Ал қара құрдым уақыт пен кеңістікті мүлдем июі (искривлять) мүмкін. Дене қара құрдымнан алыс орналасқан сайын, ғарыш кеңістігі аз көлемде иілуге ұшырайды. Қара құрдым гравитациясы нейтрондық жұлдыздан және диффузиялық бұлттан ешқандай айырмашылығы жоқ. Оқиға көкжиегі арқылы біз ғарышта қара құрдымның бар екенін біле аламыз.
Құс жолы Галактикасындағы қара құрдымдар
Галактикамыздың ортасында жұлдыздар орталық нүктеге қарай қозғала бастады. Ғалымдар 4 миллион күн сәулесіне дейін уақыты артқа айналдырып көрді. сол бақылаулардың нәтижесі бойынша жаңа объект қара құрдым болып табылды. Бұл объект Sagittarius A , оны ғалымдар орбитада жұлдыздарың өлшеу арқылы тікелей анықтаған.
Қара құрдым қалай пайда болады?
Қазіргі таңдағы физиканың ең өзекті сұрақтарының бірі. Алайда танымал ғалым Стивен Хокингтің ойы бойынша әр жұлдыздың соңғы эволюциясы қара құрдымға айналу деп санайды. Бірінші жұлдыз пайда болғанда біртіндеп өзінің сәулелерін жіберіп гравитациялық июлуді қамтамасыз етеді. Біртіндеп жұлдыз өзінің массасынан көбірек сәулелер шығару арқылы ұлғая бастайды. Жұлдыз ұлғая,ұлғая өзінің соңына жетіп жарылыс пайда болады. Осы уақытта қара құрдымның пайда болуы мүмкін.Жарылған жұлдыз қасындағы барлық планеталарды, астероидтарды өзіне тарта бастайды. Ал, кейбір ғалымдардың ойынша қара құрдым Әлемнің жаратылғаннан бері бар деп санайды. Мына жерде әлем қалай пайда болғаны туралы оқи аласыздар.
Өлшемі
Мөлшері немесе өлшемін анықтау үшін Шварцшильд сфера радиусының жұлдыз массасына пропорционал болып табылады. Астрофизикада жұлдыз мөлшеріне нақты шек жоқ сондықтан қара құрдым мөлшері әр түрлі болуы мүмкін. Шамасы, қара құрдымдар галактиканың орталық жағында көп орналасады. Кез келген жағдайда астрономдар бүгінде оларды зерттеп массасын білуге тырысуда. Біздің галактикамыздағы құрдымдардың массасы өте дәл есептелген. Күннің массасының 2,4106 ± 10%.