Тікұшақ пайда болу тарихы
Тікұшақ өнертабысын 15 ғасырдағы танымал итальяндық суретші және ғалым Леонардо да Винчи сипаттаған. Ғалым көптеген қолжазбаларында және эскиздерінде тікұшақ өнертабысы бейнеленген. Леонардо да Винчи туралы мақаланы мына жерден оқи аласыз: Леонардо да Винчи ұлы ғалым,суретші және өнертапқыш. Дегенмен, ғалымның аппараты реактивтілік моментінің болуын ескермеді. Нәтижесінде аппарат корпусы бұрандаманың айналуына қарама-қарсы бағытта қозғалатын болды. Ротордың реактивті сәті ескерілген тікұшақтың алғашқы моделін ресейлік ғалым М.В. Ломоносов жасады.
1754 жылы Ресейдің ғылым академиясына жоғары атмосфераның температурасын зерттеуге және өлшеуге арналған «аэродинамикалық машина» туралы баяндама жасады. 1835-1865 жылдары Францияда ротациялық қанаты бар тікұшақ модельдері пайда болды. 1863 жылы француз өнертапқышы Г.Де Ланделл “аэронеф” деп аталатын аппараттың жобасын жасады. Құрылғыда тік бұрамалары, жоғары көтеретін қанаттар мен көтеру бұрандалары салынған.
Дамуы
Француз инженері Понтон д’Амеркур тікұшақ конструкциясын одан әрі дамытты. Өнертапқыш тікұшақтың басқару жүйесін дамытып, адам отыратын орнын жақсартты. Жоба бойынша басқару жүйесін екі бұрандамен іске асыру керек еді. Тарихтағы алғашқы табысты ұшуды ағайынды Луи және Жак Бреге жүзеге асырды. Сондай-ақ олармен бірге Шарль Рише жұмыс істеді. 1907 жылдың 24 тамызында тікұшақтың туған күні деп санауға болады. Ағайынды Брегенің тікұшағының салмағы 500 кг-дан жоғары болатын. Құрылғы екі қозғалтқыш және төрт кең пропеллерімен жабдықталған. Құрылғы жарты метрден биіктікке көтеріліп, ауада бір минут тұрды.
Бір ай өткеннен кейін, ағайындылар тәжірибелерін қайтадан қайталады. Олардың аппараты бір жарым метрге көтерілді. Сонымен қатар, басқа өнертапқыш Поль Корню өзінің тәжірибелерін жүргізді. Поль Корню 1907 жылғы 13 қарашада алғашқы “ұшуын” өткізді. Оның құрылғысы ауада 20 секунд тұрды және 52 сантиметрге көтерілді.
Қызықты деректер
24 сәуірде аргентиналық Рауль Пескара тікұшақтың ауада ұзақ уақыт болуы мүмкін екенін дәлелдеді. Инженер өз құрылғысымен 736 метр қашықтықты ұшып өтті. Бірнеше айдан кейін француз Эмиль Эмишен ауада жеті минуттан астам уақытта болып, 1100 метр қашықтықты ұшып өтті. 1930 жылы итальяндық өнертапқыштар осы көрсеткішті қайталады. 1935 жылы тікұшақтың атасы деп есептелетін Луи Бреге өте жылдам (сол кезде) тікұшақты ойлап тапты. Бұл құрылғы 100 км/сағ жылдамдықпен жүре алатын. Осыдан кейін, тікұшақ өнертабысы жаппай өндірісте шығарыла бастады.