Таразы қалай және қашан пайда болды?

Таразы қалай және қашан пайда болды?

Таразы туралы жалпы ақпарат

Таразы дегеніміз әртүрлі дене мүшелерінің массасын анықтай алатын құрылғы. Бұл процесс “өлшеу” деп аталады. Таразы адам жасаған ең көне құралдардың бірі болып табылады. Таразыны ойлап тапқанға дейін адамдар алақан арқылы заттар массасын анықтай бастаған. Көне таразылардың ішіндегі ең ескі таразылар Месопотамияда б.з.д. 5 мыңжылдыққа дейінгі кезеңдерде табылған. Ерекше таразылар туралы «Өлілер кітабында» жазылған. Аңыз бойынша өлілер патшалығының билеушісі Анибус өлгендердің жүректерін өлшеп, адамның жаны қайда баратындығын анықтаған. Таразыға ұқсас ежелгі құрылғылар «мойынтірек» болды. Шкаланың бір жағында олар өлшенетін тауарларды, ал екінші жағына билік белгілеген салмақты белгіледі. Сол уақытта салмақ шкаласы ретінде дәнді дақылдар қолданылды. Ежелгі римдіктер тең емес салмақтармен өлшеуді алғашқы болып қолданған.

Таразы туралы жалпы ақпарат
http://mirnovogo.ru/

Пайда болу тарихы

Уақыт өте келе салмақтың табиғи нормалары(дәнді дақылдар) гір тастармен(гиря) ауыстырылды. Гректер төртбұрышты және тікбұрышты, конус, дөңгелек және т.б. гір тастарды қолданды. Ежелгі Римде салмақты өлшеу текшелер, дөңгелек шайбалармен аумастырылды. Гір тастарға көбінесе құдайлар, императорлар фигураларын немесе түрлі жануарлар суреттерін енгізген. Салмақ механизмін жақсарту үшін әйгілі ежелгі гректер ғалымдары Евклид және Архимед өзінің еңбектерін арнаған. Адам ойының жаңа жетістігі өте жоғары дәлдікке ие таразылардың пайда болуы болды. 1121 жылы оның  «Даналық таразысы» атты еңбекті араб ғалымы Әл-Хзазини бес сауыттары бар ауқымды құрылғысы арқылы сипатталған. Олардың ықтимал қателігі 0,1%-дан артық емес болды.

Бұл заттардың тығыздығын анықтау үшін қорытпалардың құрамын тануға мүмкіндік берді. Таразылардың арқасында, шынайы тастар мен шынайы монеталарды жалған деп тану оңайырақ болды. Гидростатикалық тараздар өнертабысын Галилео Галилей (XVI ғасыр) жасап шығарған. Енді бөлшекті сұйықтықпен өлшеуге болады. Бұдан басқа, олар дененің тығыздығын анықтауға мүмкіндік берді. 1669 жылы Париждегі Ғылым академиясының негізін қалаушы ғалым Жиль де Роберваль платформа таразыларын ойлап тапты. Таразының тұрақтылығы үшін, ол гір тастарын бұрынғыдай емес, таразы астына орналастырды. Өкінішке орай, бұл таразыны тек XIX ғасырдың ортасына қарай қолданды.  Сонымен қатар француз ғалымы Ж.Беранже (1850) құрылғының сезімталдығын ескеріп, біршама өзгертулер енгізді.

Пайда болу тарихы
http://www.zadumka.org/

Дамуы

1698 жылы неміс ғалымы К.Вейгель серіппе мен тілден тұратын серіппелі таразыны ойлап тапты. Таразылар жеңіл, ықшам және өте дәл болды. XVIII ғасырда алғаш рет автоматты салмақ пайда болды. Ресейде олардың орнына бірдей иық тіректерін пайдаланды. Олардың салмақшалары массивтер немесе тастар деп аталды. Осыдан бастап сол таразылардың атауы «скальви» деп аталды. 1842 жылы «Үлгілік шаралар мен салмақтардың қоры» Ресейде пайда болды. 1892 жылдан бастап Д.И. Менделеев салмақтар қоймасын басқарды. Бүгінде адамзат ойлап тапқан барлық таразылар қолданылып келеді. Ұзақ мерзімді модельдер жетілдірілуде, жаңалар ойлап табылуда. Көптеген түрлері текшелі, мойынтірек, шаршы, тұтқыш, электромеханикалық, зертханалық, медициналық, вагондық, көліктік, электрондық салмақтар бар. Ең дәл және көп таралған сандық таразылар болып табылады.