Баскетбол ойыны және ережесі қалай пайда болды?

Баскетбол

Баскетбол ойыны Массачусетс штатындағы Спрингфилд қаласында пайда болды. Колледж оқытушысы Джеймс Нейсмит қысқы дене шынықтыру сабақтарына көбірек көңіл бөлуге тырысып, оқушыларды жаңа, қызықты ойын ойлап табуға тырысты.

Баскетбол тарихы

Баскетболдың болашақ құрушысы 1861 жылы Канадада дүниеге келді. Балалық шағынан бастап, Джеймс спортқа жақын болған.Ол көп уақытын көшеде  өткізеді. Оның сүйікті ойындарының бірі — «рокедегі үйрек». Оның ережелеріне сәйкес, ойыншы тастан басқа тастың үстіне соғуға мәжбүр болды.Асыққа қатты ұқсас ойындардың бірі. «Рокедегі үйректің» ойнауында Джеймс тасты басқа тасқа  қарағанда әлдеқайда оны жоғары лақтырған тиімді екенін анықтады.Баскетбол ойынының тарихы осылай басталады.

Джеймс Нейсмит
https://ua.tribuna.com

Баскетболды құру кезінде суық қыс — өте маңызды роль болғанын айта кету керек. Нейсмит студенттері қыста жаттығу залдарында жаттығуға  мәжбүр болды. Студенттер залдағы біртұтас жаттығудан шаршады.Бірақ студенттерге физикалық формасын ұстау керек болды. Джеймс Нейсмит екі апта бойы оқушылардың жаттығу процесін қадағалап жаңа ойынды бастауға бет бұрады. Мүмкін сол кезде Нейсмит  оның сүйікті балалық ойынын еске алды.

Басқа ойындардан алынған спорт

Сол уақытта (регби, лакросс, футбол, хоккей және бейсбол) танымал болған командалық спорт түрлерін зерттеді. Нейсмит жаңа ойын үшін негізгі үш талаптар енгізді. Біріншіден, ол спорттық доптар кейде ойыншыны жарақаттап алуы мүмкін, сондықтан оның жаңа ойыны,ең оңай болатын футбол добын таңдады. Екіншіден  ойыншылардың көпшілігі болғандықтан допты бір-біріне беру дұрыс деп санады. Ойыншылар допты күрес кезінде ала алады.  Үшінші баскетбол  ойынының жаңалығы ол қатысушылар арасында контактті төмендетуді үшін  Себетті қою туралы шешім қабылдады. Джеймс Нейсмит баскетбол аланың барлық спорт залдарға қарап шығарған. Себеттер биіктігінің стандартты  3 метр 5 сантиметр.

Баскетбол ережесі

Нейсмит «Үшбұрыш» газетінде жарияланған баскетболдың 13 негізгі ережесін анықтады. Сол кездегі ережелердің кодексі көптеген қазіргі ережелерден біршама ерекшеленді. Заманауи қағидалардан негізгі айырмашылықтардың бірі — допты ұстап тұру, яғни допты ұстап қалу (дриблинг) сияқты жоқ болатын. Ережелердің біреуі былай деп айтылады: «Ойыншы доптан өтуі керек немесе допты себетке түсірген нүктеден лақтыру керек, жоғары жылдамдықта ойнайтын ойыншы үшін ерекше жағдай жасалады».

Алғашқы матч

1893 жылға қарай Нейсмит құрған ойын оның авторымен танымал болды. Ойын ережелері алғаш рет жарияланған газетінің редакторы оны «Naismithball» деп атады. Бірақ оны жасаушы бастапқы атынан бас тартты. Алғашқы матч Спрингфилд колледжіндегі (Массачусетс)  баскетбол залында болды.

https://ua.tribuna.com

Баскетбол танымал спорт

 Қазіргі заманғы ойында 200-ден астам ереже пайда болды. Олар ұзындығы 28 м және ені 15 м болатын алаңда ойнайды. Команда 5 ойыншыдан тұрады. Олардың мақсаты допты себетке лақтыру. Себеттің сызығының арғы жағынан допты салса, 3 ұпаймен есептеледі. Барлық басқа лақтырулар үшін  2 ұпай беріледі. Допты себетке әкелу үшін ойыншы оларды еденге ұруы тиіс.

https://ua.tribuna.com

Баскетбол бойынша ең танымал жарыс — АҚШ Ұлттық баскетбол бірлестігінің (NBA) чемпионаты. 1990 жылдары. баскетболдың танымалдығы айтарлықтай өсті, бірінші кезекте американдық Майкл Джордан сияқты ойыншылардың арқасында. Ол тарихтағы ең керемет баскетболшы болып саналады.