Амнезия ауруы бұл адамның жартылай немесе толығымен есте сақтау қабілетін жоғалту болып табылады. Жад — бұл адамның ақыл-ойындағы ақпаратты сақтау мен көбейтуге арналған. Жадтын өзі екіге бөлінеді.Олар қысқа мерзімді оқиғалар бірнеше минут ішінде есте сақталады. Екіншісі ұзақ мерзімді ақпарат жылдар бойы есте сақталады. Ақпараттың сипатына қарай есте сақтау түрлері әр түрлі болады.
Амнезия қарт адамдарда жиі кездеседі. Себебі мидың табиғи деградациялық үдерістерімен байланысты. Кейбір кезде жас адамдарда пайда болуы мүмкін.
Амнезия ауруының түрлері
1.Ретроградтық. Бұл амнезияның түрінде науқас аурудан бұрын болған оқиғаларды есте сақтамайды.
2.Антеградтық. Бұл амнезияның түрінде науқас керісінше аурудан бұрын болған оқиғаларды жақсы есінде сақтайды. Бірақ соңғы оқиғаларды есіне түсіре алмайды. Жаңа материалды және ақпаратты қабылдау қабілеті бұзылады.
3.Посттравматикалық. Бастың зақымдануымен, мидың сілкілігімен және емделуден кейін болуы мүмкін. Науқас қысқа мерзімдегі оқиғаларды есте сақтай алмайды. Бірақ жады біртіндеп қалпына келеді. Науқаста бас ауруы және жарық, дыбысқа сезімталдығы жоғарлайды.
4.Бекітілген(Фиксациялық). Науқастың жады бірнеше минут бұрын болған оқиғаларды есте сақтай алмайды. Бұл амнезия көбінесе Корсаков синдромы бар адамдарда көп кездеседі. Науқастың жалпы жағдайы бұзылмайды. Бірақ ол адам «Мен қайдамын? Мен кіммін? Маған не болды? » деп сұрауы мүмкін.
5.Корсаков синдромы. Ағзадағы В1 витаминінің жетіспеушілігімен байланысты ауру. Антеградтық және ретроградтық амнезиялар пайда болады.
6.Постгипноздық. Гипнозға байланысты болып келеді. Гипноздан кейін науқас белгілі бір уақыт аралығында еске түсіру қабілеті төмендейді.
7.Балалардың амнезиясы. Бұл амнезияның түрі барлық адамға таныс. Себебі адамдардың көбінесе бала кездегі оқиғалар есінде болмайды. Бұл амнезия түрі балалардағы мидың кейбір бөліктерінің жетілмегендігімен байланысты болуы мүмкін.
8.Бастапқы түрі. Адам кез-келген ақпаратты және оқиғаны біледі. Бірақ оны қайдан алғанын есіне түсіре алмайды.
9.Прозопамнезия. Бұл адамдардың түрін нашар есте сақтауға байланысты болып келеді.
10.Диссоциативті амнезия. Науқас өмір сүру кезеңдерін, кейбір басты оқиғаларды ұмытып қалады.Сонымен қатар таныс нысандарды (агросия), моторлық схемаларды (апроксия), сөздер мен сөйлеу бұрылыстарын (афазияны) тануды тоқтата бастайды.
11.Диссоциативті фуга. Науқас өзінің өмірбаянын, есімін, жеке мәліметтерін толығымен ұмытып қалады. Бұл амнезия бірнеше минуттан бірнеше күнге созылуы мүмкін. Сонымен қоса науқас өзін басқа адаммын деп санауы мүмкін.
Амнезия себебі
Амнезия ауруының дамуының себептерін мидың құрылымдары мен аудандарына немесе кез-келген факторларға немесе психологиялық бұзылыстарға зиянды әсер ету арқылы түсіндіруге болады. Олар:
Бас миының жарақаты ( ми сілкінісі), әсіресе мидың уақытша бөліктеріне зақым келтірумен;
Инфекциялық және қабыну аурулары;
Алкоголизм;
Зәр шығару(интоксикация) соның ішінде дәрілік заттар (барбитураттар, бензодиазепиндер);
Психологиялық жарақат;
Эмоционалдық стресс;
Қатты шаршау;
Эпилепсия;
Мигрень;
Ми қан айналымының бұзылуы (церебральды артериялардың атеросклерозы);
Шизофрения;
Қартаю (қартайған деменсия үшін);
Дұрыс тамақтанбау;
Альцгеймер ауруы;
Ми ісіктері;
Диагноз қою туралы мәлімет
Амнезия диагнозы негізінен клиникалық көріністің негізінде, науқастың толық тарихын зерттеу кезінде белгіленеді. Нақты диагноз қою үшін бірнеше процедуралар орындалады. Себебі ең алдымен, органикалық мидың зақымдалуын анықтау керек.Процедуралар түрі:
Қанның биохимиялық анализі және ми жұлын сұйықтығы;
Ми қан тамырларының ангиографиясы;
Электроэнцефалография;
Бас және мойын доплерлік ультрадыбысқа тексеру;
Мидың магниттік-резонанстық көрінісі;
Ми қан тамырларын дуплексті сканерлеу;
Мидың компьютерлік томографиясы;
Емдеу жолдары
Амнезияны емдеу терапияға кешенді көзқараста қолданылатын күрделі міндет болып табылады.Сондықтан емдеу жолдары әр түрлі. Олар:
1.Психотерапия.Дәрігерлер бұл кезде түрлі психологиялық әдістерді қолданады. Көптеген психологиялық мәселелерді шешуге, ішкі қақтығыстардан арылуға, психологиялық жарақаттарды жеңуге мүмкіндік береді. Емдеу сеанстарынан кейін науқас біртіндеп жадын қайтара бастайды.
2.Дәрі-дәрмек терапиясы. Түрлі дәрі-дәрмектердің дұрыс қолдану арқылы емдеу жолы. Олар:
антидепрессанттар;
неотроптық препараттар;
В дәрумендері;
ангиопротекторлар;
биостимуляторлар, адаптогендер;